Vals beschuldigd

Onwaarheden

Dat ik beter op moet letten wat ik zeg, zei je. Toen ik met klasgenoten naar een vertrouwenspersoon op school stapte, omdat we ons onveilig voelden bij jouw gedrag. Het zou je baan kunnen kosten, met die onwaarheden. Als jullie niet zo behandeld willen worden, moeten jullie deze kleding niet dragen, zei je tegen ons als 12 jarigen. We moeten oppassen met wat we zeggen, want wij kunnen hierdoor levens verwoesten -terwijl deze onveiligheid ons ook niet zonder schade heeft laten doorlopen. 

 

De angst om vals beschuldigd te worden is aanwezig. Geregeld draaien gesprekken over aangiften van seksueel geweld uit op de ernst van het onjuist beschuldigen. Voor de mensen die zich zorgen maken om vals beschuldigd te worden -en voor mijn eigen nieuwsgierigheid omtrent dit onderwerp- heb ik dit even uitgezocht. Allereerst vraag ik me af wat het over iemand zegt die zich druk maakt om een valse beschuldiging te krijgen; als je niets verkeerd doet, hoef je hier toch helemaal niet bang voor te zijn? Ik vraag me persoonlijk af of die persoon al dan niet onbewust gedrag vertoont wat wel degelijk beschuldigingswaardig is. 

 

De cijfers 

Vanwege de vele verschillende soorten misdrijven richt ik me vanaf nu enkel op het misdrijf verkrachting. Volgens een onderzoek van One World is 5% van alle aangiften van verkrachting vals (1). Die andere 95% omvat dus mensen die daadwerkelijk een verkrachting hebben ondervonden. Echter is bekend dat er van vele verkrachtingen geen melding of aangifte te zien is, dus het fenomeen komt nog veel meer voor. Volgens het CBS meldt slechts 10% van de slachtoffers het seksuele delict bij de politie (2). Dit is 1 op de 8 vrouwen en 1 op de 25 mannen (3). Die 95% ‘echte’ verkrachtingen omvat alle verkrachtingszaken waarbij de verdachte daadwerkelijk is veroordeeld. Er zullen ook meer dan genoeg zaken zijn waar niet voldoende bewijs zal zijn geweest om de zaak te vervolgen. Van alle aangiften van verkrachting wordt namelijk 80% geseponeerd wegens onvoldoende of geen bewijs voor een strafzaak (1). Iemand is natuurlijk onschuldig tot het tegendeel is bewezen en geen bewijs is geen strafzaak. 

 

In 2022 zijn er 10.000 verkrachtingen gemeld bij de politie. Dit is de 10 procent waar we het eerder over hadden. De totale verkrachtingen zullen rond de 100.000 liggen. Het aantal valse beschuldigingen is (10.000 delen door 80% geseponeerd en delen door 5% valse aangiften) 100. Dit houdt in dat de ‘valse’ aangiften 0,1% bedragen. Ik zet vals in aanhalingstekens, want deze valse aangiften betekenen dat er in de rechtszaak niet voldoende bewezen kon worden dat er een verkrachting plaatsvond. Dit zou natuurlijk ook bewijs gerelateerde redenen kunnen hebben en hoeft hierbij niet per se een valse aangifte ten grondslag te liggen. Dit brengt het fenomeen valse aangiften wat meer in kaart. 

 

Waarom raakt het je zo?

Allereerst kan ik me voorstellen dat het fijn is om te geloven dat bepaalde beschuldigingen en aangiften vals zijn. Ik wil ook niet altijd geloven wat voor gruwelijke dingen er in deze wereld gebeuren. Dit levert ons toch een beetje schijnveiligheid op voor onszelf. 

 

Geregeld worden het ondergaan van misdrijven en het krijgen van valse aangiften met elkaar vergeleken. Eerst wilde ik een cynisch artikel schrijven waarbij ik het krijgen van een valse aangifte ondermijn. Ik kan er namelijk maar moeilijk bij waarom het iemand zo kan raken wanneer iemand gewoon onschuldig is. Het lijkt me vervelend als er dingen over je gezegd worden wat niet waar is, maar wat de zwaarte is om vals beschuldigd te worden van verkrachting, heb ik totaal geen zicht op. Dus is het tijd voor onderzoek. 

 

Niets is zo erg als vals beschuldigd worden 

Het StrafrechtenadvocatenNetwerk (4) beschrijft dat er niets zo erg is als vals beschuldigd te worden. Op hun website staat het volgende: ‘Als u vals beschuldigd wordt van een strafbaar feit, staat de wereld op z’n kop. Als de politie de aangever gelooft, wordt u als verdachte aangemerkt. De kans is groot dat u wordt aangehouden en vaak heeft de politie de zaak al zodanig voorbereid dat zij menen over genoeg bewijs tegen u te beschikken, althans zo wil de politie het vaak doen voorkomen. Niets is zo erg als vals beschuldigd te worden’. Mijn eerste reactie: Niets? Zelfs niet het daadwerkelijk ondervinden van zo'n soort misdrijf? Het is natuurlijk ook subjectief. 

 

Volgens Meulenberg (5) brengt de valse beschuldiging schade toe aan je relaties, leven en reputatie. ‘Je kan je betreuren over de oneerlijkheid van het vernietigen van je reputatie, nalatenschappen opgebouwd uit werk, geloof, relaties en de dagelijkse behandeling van anderen gedurende je leven. Het meeste verdriet gaat vaak over de schade die een valse beschuldiging kan toebrengen aan jezelf en je directe naasten. Je kan ook twijfelen aan jezelf: Ben je een slechterik? Ben je een slechte burger? Heb je mensen pijn gedaan? Pleeg je misdaden?’

 

Uit deze twee bronnen kan ik concluderen dat een valse beschuldiging veel schade oplevert in het leven van de vals-beschuldigde. Dat dit invloed heeft op de persoon zelf, diens zelfbeeld en reputatie en in relatie tot een ander. Als je een publieke figuur bent of in public relations werkt, kan de beschuldiging op tv, in de krant, tijdschrift of online verschijnen (5). Deze publiciteit zou een grotere invloed kunnen hebben op diens werk en leven door vaker geconfronteerd te worden wegens de bekendheid. Bij een niet of minder publiek persoon kan dit in de sociale kringen uiteraard ook erg aanwezig zijn. Het zou bekend kunnen zijn bij buren, op school of werk, bij je sport of hobby, in je familie en vrienden of wellicht in het hele dorp. 

 

Als de valse beschuldiging tot een aangifte komt, kan dit juridische gevolgen hebben. Je weet pas als iemand een aangifte tegen jou heeft gedaan wanneer je wordt opgeroepen tot een dagvaarding. Je wordt verhoord en er wordt bewijs verzameld om vervolgens te beslissen of de zaak wordt behandeld of geseponeerd. Wanneer de zaak wordt geseponeerd zal er op je strafblad komen te staan dat je verdachte was in deze zaak, maar niet bent veroordeeld. In het Nederlandse rechtssysteem betekent niet veroordeeld, niet schuldig. Wanneer het een valse beschuldiging is, zal het ook lastig zijn om hardnekkig bewijs te vinden tegen de verdachte. Wanneer de officier van justitie genoeg bewijs heeft zal er een verder onderzoek komen. 

 

De aangifte kan ook je carrière beïnvloeden. Als je geen strafblad hebt dan heb je in principe recht op een VOG. Bij een strafblad hangt het van de bepaalde strafbare feiten af waar en of je ergens kunt werken. Bij de beoordeling van een VOG-aanvraag, bekijkt Justis of er strafbare feiten zijn die een risico vormen voor de functie of het doel waarvoor de VOG is aangevraagd (6). Ook wordt er een belangenafweging gemaakt. Hierbij wordt er onder andere gekeken naar hoe lang geleden de feiten zijn gepleegd, de ernst ervan, de mate waarin de aanvrager wegens relevante strafbare feiten met justitie in aanraking is gekomen en tot slot de leeftijd van de aanvrager. De omstandigheden waaronder een strafbaar feit is gepleegd kan ook meetellen. Je krijgt een strafblad vanaf het moment dat het OM de desbetreffende zaak gaat behandelen, wat begint als je wordt opgeroepen tot een dagvaarding. Bij vrijspraak komt er op het strafblad te staan dat je verdachte was in de zaak. Als de zaak uiteindelijk wordt geseponeerd omdat u ten onrechte bent aangemerkt als verdachte dan wordt dit van het strafblad verwijderd (7). Als dit het resultaat is, zullen er geen juridische gevolgen zijn en kun je gewoon een VOG aanvragen. 

 

Er zal een screening plaatsvinden waarbij het soort werk bepalend is voor de uitvoering hiervan. Een werkgever bepaalt zelf of er sprake is van een zogenaamd algemeen of specifiek screeningsprofiel. Per screeningsprofiel wordt op bepaalde kenmerken en aspecten gelet. Het algemene screeningsprofiel valt onder te verdelen in acht risicogebieden, namelijk omgang met informatie, geld, goederen, diensten, zakelijke transacties, processen en het aansturen van organisaties en personen (6). Bij een veroordeling van rijden onder invloed is het bijvoorbeeld belangrijk om te weten wanneer er gesolliciteerd wordt naar taxichauffeur, maar is het minder relevant bij docent. 

 

Bewijs

Het is verhelderend om te weten wat effecten ervan kunnen zijn en hoe het er praktisch gezien aan toe gaat. Alleen dan denk ik nog steeds: oké, maar er kan toch helemaal geen bewijs zijn van verkrachting als je dit niet hebt gedaan? Veelvuldig heb ik onderzoek gedaan naar de verhalen hierover, maar die bleven uit. Dan kan het nog zijn dat u wel wordt veroordeeld terwijl u onschuldig bent. Als strafeis zou er dan een straf en/of een boete kunnen worden opgelegd die jij dan vervolgens moet gaan volbrengen. Dit heeft natuurlijk invloed op elk aspect van je leven. De rechter heeft je veroordeeld en gelooft je niet van je onschuld. Dat lijkt me ook erg verdrietig, onrechtvaardig en machteloos. 

 

De waarheid

De waarheid nemen als een feitelijk en objectief fenomeen terwijl elk persoon de wereld anders beleeft. Wanneer het gaat om ervaringen dan heeft ieder diens eigen beleving. In één situatie kun je meerdere perspectieven en daarbij gevoelens hebben. Ieder met diens eigen referentiekader interpreteert van alles op verschillende wijzen. Je kan daardoor oneindig lang discussiëren over ‘de waarheid’, die zich verhuld in veelvuldigheid. 

 

De kans is klein dat een valse beschuldiging uitloopt tot een aangifte en helemaal tot een uiteindelijke veroordeling. Het kan wel op andere wijze nadelige impact hebben op je leven. Verder zou ik aanraden om te onderzoeken wat maakt dat je zo bang bent om vals beschuldigd te worden. Weet ook dat het niet wenselijk is om een meegemaakte verkrachting en een valse beschulding ervan met elkaar te vergelijken. Een beetje inlevingsvermogen in de ander en diens waarheid kan geen kwaad, toch?